نهادهای اقتصادی سنگال: صندوق ملی ارتقای کارآفرینی زنان (FNPEF)

ایجاد این صندوق نشان دهنده تلاش دولت سنگال برای حمایت از مشارکت زنان در روند توسعه اقتصادی کشور است.

به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی دیپلماسی اقتصادی، در دهه 2000 البته روند جهانی شدن برای سنگال آسان نبود زیرا سیر تغییرات در طول این فرآیند چه از نظر اقتصادی و چه اجتماعی بسیار زیاد بود. نرخ بالای مهاجرت به خارج از کشور و نیز مهاجرت بسیاری از مردان از روستاها به شهرها به این معنی بود که زنان در مناطق روستایی باقی می ماندند. اما به تدریج نقش زنان نه تنها در مدیریت خانواده بلکه در اداره زمین‌ها و سپس مسئولیت‌های محلی به طور فزاینده ای برجسته تر شد. سپس این روند رو به رشد در مناطق شهری نیز ادامه پیدا کرد.

این واقعیت وجود دارد که زنان در سنگال بیشتر در حوزه مشاغل غیر رسمی فعالیت دارند. در بخش تولید و در طول زمان زنان این کشور همیشه نقش مهمی‌بر عهده داشته اند. در جامعه ای که عمدتاً کشاورزی وجود داشت مانند جامعه سنتی سنگال، آنان علاوه بر مسئولیت خانواده و کار در خانه، بخش بزرگی از فعالیتهای کشاورزی را نیز بر عهده داشتند. در قرن پانزدهم و در زمان پادشاهی سلسله کایور Cayor بخش مهمی از مالکین زمین را زنان تشکیل می دادند بطوریکه اداره زمین‌ها و اخذ مالیات از آنها بر عهده زنان بود. در واقع نقش مرد بیشتر در مورد شکار و محافظت از اعضای خانواده از تجاوزات قبیله ای و نقش زن زراعت زمین برای تغذیه خانواده بود. اگرچه پیش‌فرض‌های تاریخی از نقش فعال زنان حکایت دارد، امروزه در سنگال نمی‌توان نقش زنان را در دنیای رسمی مشاغل به عنوان نقشی برجسته و اساسی تعریف نمود. در سال 2021 بیش از نیمی (62.5٪) ازجمعیت سنگال در سن کار (15 سال یا بیشتر) در بازار کار فعالیت داشتند. اگر داده‌ها را بر اساس جنسیت تجزیه و تحلیل کنیم 70.2 درصد از مردان در بازار کار حضورداشته اند در حالی که سهم جمعیت زنان به 55.2 درصد کاهش می یابد. همچنین نرخ اشتغال زنان 33.9 درصد در مقایسه با 58.2 درصد برای مردان است. نرخ دستمزد مردان نیز بیشتر از زنان به ترتیب 45.6 و 27.2 درصد می‌باشد. در نهایت سطح بیکاری قطعاً بر دومی‌بیشتر تأثیر می‌گذارد (1/24 درصد در مقابل 2/6 درصد ). از این داده‌ها می‌توان دریافت که اگرچه زنان در حوزه اشتغال فعال هستند، اما همچنان از شکاف قابل توجه جنسیتی رنج می‌برند.

کارآفرینی زنان در سنگال: موانع و راه حل ها

در سال 2007 موضوع اهمیت اشتغال زنان،  هماهنگ کردن سیاست ها و برنامه‌ها برای زنان و در نهایت نگاه کلان به این قشر از جامعه با ادغام وزارت کارآفرینی و اعتبارات خرد زنان با وزارت امور زنان و توسعه اجتماعی و تشکیل وزارت زنان، خانواده و حمایت از کودکان در دستور کار دولت سنگال قرار گرفت. این وزارتخانه با درک اینکه نابرابری‌های جنسیتی مانع قابل توجهی برای رسیدن به توسعه پایدار و رشد اقتصادی کشورها محسوب می‌شود و اینکه نرخ پایین سهم زنان در بازار کار یکی از عوامل کلیدی برای عدم دستیابی به برابری جنسیتی محسوب می‌گردد، در مأموریت‌های خود مسئولیت اجرای سیاست‌های پیشرفت اقتصادی زنان و مبارزه با تبعیض علیه زنان را لحاظ کرده است. ارتقای آموزش زنان کارآفرین به ویژه در امور مالی، اعتباری، حسابداری، تجارت ملی و بین‌المللی از وظائف اصلی این وزارتخانه محسوب می‌گردد. همچنین وزارتخانه مذکور مسئولیت نظارت بر مدیریت خطوط اعتباری در نظر گرفته شده برای زنان کارآفرین و همچنین ایجاد سیستم های مالی غیرمتمرکز و کارآفرینی زنان را بر عهده دارد.

بر اساس این موارد و توصیه‌ های حاصل از برگزاری جلسات مختلف در مورد چالش‌های این وزارتخانه برای رسیدگی به امور زنان، شبکه ملی ارتقای کارآفرینی زنان با هدف ارتقای مشارکت زنان در امور اجتماعی و اقتصادی تشکیل گردید. در این راستا مقرر شد زنانی که خواهان ایجاد کسب و کار هستند از ساز و کارهای منسجمی‌ برای ایفای نقش بهتر در راهبرد جهش کیفی و مشارکت چشمگیر در خلق ثروت و ارزش افزوده بهره مند شوند. در این چارچوب پروژه‌ها و برنامه‌های مهمی‌با سیستم‌های نظارت و ارزیابی اجرا می‌شوند تا به رفع محدودیت‌هایی که زنان در روند کارآفرینی با آن‌ها مواجه هستند کمک نماید. از آنجا که زنان در سنگال عموماً در فعالیت‌های کشاورزی مشغول هستند برنامه‌هایی برای افزایش مشاغل خانگی و فرآوری محصولات کشاورزی با اختصاص بودجه 4 میلیارد و 400 میلیون فرانک سیفا طی سالهای 2000 الی  2010 به مرحله اجرا درآمد. همچنین تا سال 2021 در راستای پروژه‌های کاهش فقر بالغ بر 20 میلیارد و 823 میلیون فرانک سیفا توسط این صندوق سرمایه گذاری شده است. برای بهبود دسترسی زنان به وام‌های کم بهره نیز، ساز و کارهای مالی توسط دولت با حمایت شرکای خاص ایجاد شده که طبق آن برای اشتغال 76629 زن مبلغی بالغ بر 3 میلیارد و 500 میلیون فرانک سیفا اختصاص داده شد.

به دلائل ذکر شده نهاد مالی برای حمایت از اشتغال زنان از سوی دولت سنگال ضروری تشخیص داده شد که هدف آن ارتقای کارآفرینی زنان از طریق آموزش و توسعه قابلیت‌های تجاری و تسهیل دسترسی آنها به منابع مالی است. ایجاد این صندوق نشان دهنده تلاش دولت سنگال  برای حمایت از مشارکت زنان در روند توسعه اقتصادی کشور است. این تصمیم کاملاً با اهداف توسعه پایدار با هدف دستیابی به برابری جنسیتی و تعیین سرنوشت برای همه زنان و دختران مطابقت دارد. در هر حال صندوق ملی ارتقای کارآفرینی زنان (FNPEF) نهادی دولتی وابسته به وزارت زنان، خانواده و حمایت از کودکان سنگال می‌باشد که به منظور تشویق، ترویج کارآفرینی، ایجاد کسب و کار و افزایش مشاغل برای زنان در دسامبر سال 2004 با سرمایه اولیه یک میلیارد دلار تاسیس گردید. هدف این صندوق ارتقای توانمندی‌های زنان شهری و روستایی در مناطق چهارده گانه این کشور با هدف مشارکت در بازسازی و تحکیم رشد اقتصادی سنگال  عنوان شده است. ماموریت اصلی این نهاد ایجاد، توسعه و حفظ مشاغل زنان است. از جمله اهداف این صندوق می‌توان به تقویت ظرفیت‌های مدیریتی زنان کارآفرین، پشتیبانی فنی و لجستیکی از مشاغل زنان و تأمین مالی برای ایجاد مشاغل اشاره نمود.

بین سالهای 2004 الی2020 وزارت زنان، خانواده و حمایت از کودکان زنان در قالب 763 پروژه کارآفرینی مبلغ 1.982 میلیارد فرانک سیفا به زنان جهت ایجاد شغل و کسب و کار در موارد مختلف اعطا نمود. صندوق ملی کارآفرینی زنان وام هایی با نرخ های متفاوت از 5 تا 7 درصد در چهارده منطقه سنگال در اختیار زنان شهری و روستایی قرار می دهد. همه بخش‌های اقتصادی به‌ویژه ماهیگیری، کشاورزی، دامداری که به طور قانونی در سنگال به رسمیت شناخته شده و قادر به ایجاد ارزش افزوده هستند واجد شرایط مکانیزم دریافت وام صندوق هستند.

در مورد تأمین مالی پروژه‌های ایجاد یا توسعه کسب‌وکار، صندوق ملی ترویج کارآفرینی زنان (FNPEF) از سال 2004 و از منابع عمومی خود امکان اعطای وام‌های بین 1 تا 50 میلیون فرانک سیفا را به زنان فراهم کرده است. این فعالیت‌های تامین مالی که تمامی حوزه‌های کشور را در بر می‌گیرد با برنامه‌های ظرفیت‌سازی فنی و مدیریتی، برگزاری سمینارهای بازاریابی، انعقاد قراردادهای تجاری، توسعه سازمانی، شبکه‌سازی تجاری و فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات همراه بوده است. در این خصوص راهنمای زنان کارآفرین توسط صندوق به زبان‌های ملی ترجمه و در اختیار متقاضیان قرار داده شده است. در همین راستا و توجه ویژه به ایجاد و ارتقای ظرفیت های زنان، دولت سنگال اقدام به ایجاد مراکز کمک و آموزش زنان در تمام بخش های کشور (CEDAF) نموده است. امروزه در خصوص ارتقای روحیه و فرهنگ کارآفرینی با هدف تشویق خوداشتغالی در بین زنان و دختران جوان، کنفرانس ها و سمینارهایی در مدارس متوسطه و دانشگاه‌ها برگزار می‌گردد. برخی از این فارغ التحصیلان جوان نیز با حمایت صندوق، کسب و کارهای زیادی از جمله در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات راه اندازی کرده اند.

پروژه‌ها و برنامه‌ها

فهرست پروژه‌های سرمایه‌گذاری وزارت زنان، خانواده و حمایت از کودک سنگال

برنامه خانواده

1*    پروژه جنسیت/ POP/UNFPA    DEEG.

2*      پروژه پشتیبانی از مدیریت خانوادهUNFPA/POP.

3*      پروژه تقویت گروه‌های زنان

4*      پروژه سوادآموزی و مبارزه با فقر (PALAM2).

5*      پروژه حمایت از توسعه اقتصادی و اجتماعی سنگال (PADESS)

6*      پروژه حمایت از ظهور خانواده‌های مولد و ادغام جوانان (PAEFP/IJ)

7*      پروژه ملی حمایت از برابری جنسیتی(PASNEEG 2)

برنامه کودکان

8*      برنامه کناره گیری و ادغام مجدد اجتماعی-اقتصادی کودکان خیابانی DPDPE

9*پروژه ساخت، بازسازی و تجهیزات برای کودکان     Cases des Tout-Petits  ANPEC

10*    پروژه سرمایه گذاری برای توسعه انسانی در سنگال (PIPADHS)   DPDPE

برنامه خودمختاری اقتصادی زنان

11*    پروژه حمایت از توسعه کارآفرینی زنان و اشتغال جوانان (PADEF/EJ)       PADEF/EJ

12*    پروژه تقویت زنان فرآوری کننده غلات محلی        DOFEF

13*    پروژه ساخت و تجهیز مراکز توانمندسازی زنان (CEDAF)  CENAF

14*    برنامه توسعه واحدهای صنعتی و فرآوری محصولات کشاورزی برای زنان      DOFEF

هماهنگی برنامه راهبری و مدیریت اداری

15*    پروژه ارتقای خدمات مرکزی و غیرمتمرکز DAGE