مدیریت پورتفوی نوآوری در صنعت دارو

صنعت دارویی پیشروی همه صنایع در رابطه با هزینه تحقیق و توسعه (R&D)  است. مدیریت پورتفولیو در توسعه داروی جدید، به دلیل چرخه‌های طولانی توسعه دارو و احتمال بالای شکست، بسیار چالش‌برانگیز است. چالش‌های بسیاری در تصمیم‌گیری درباره چگونگی اختصاص منابع به این پروژه‌ها برای رسیدن حداکثر بازگشت مالی وجود دارد. برای مثال، چگونه ارزش و ریسک هر پروژه را بسنجیم، چگونه پروژه‌های جدید را برای جریان نقدی کوتاه مدت و توسعه بلندمدت انتخاب کنیم، چگونه انتخاب کنیم چه پروژه‌هایی را اولویت دهیم و کدام پروژه‌ها را از پورتفولیو حذف کنیم، چگونه واحد توسعه دارو و برنامه‌های تشویقی را برای بیشینه‌سازی احتمال موفقیت طراحی کنیم و مواردی از این دست.

در فصل اولDong  و Gopalakrishnan تعاریفی از مدیریت سبد محصول ارائه می‌کنند، واقعیت‌ها و شواهد مرتبط با آن را از صنعت دارویی مرور کرده و اقدامات فعلی مدیریت سبد محصول را بررسی می‌کنند. آنها سپس به‌صورت عمیق‌تر در مسائل مدیریتی در مدیریت سبد محصول در صنعت دارو کاوش می‌کنند.

Betz، Camacho،Gerards و Stremersch مفهومی‌ دقیق از نوآوری مردم‌نهاد[1] (برخاسته از بستر جامعه) یا از نوآوری پایین به بالا[2] را ابداع کرده و نشان می‌دهند چگونه می‌توان این مفاهیم را در صنعت دارو به کار برد. آنها مفهوم‌سازی خود را در چارچوب نظریه خودمختاری (خودسازمانی) تثبیت می‌کنند. آنان محرک‌های اصلی انگیزش و موفقیت برای کارکنان را در شرکت‌های دارویی توصیف می‌کنند تا ایده‌های نوآورانه را ارائه داده و به خطوط (لاین‌های) تجاری بسط دهند. همچنین، آنها تجربه‌های خود را در گسترش innospire، یک برنامه نوآوری مردم‌نهاد در Merck KGaA در Darmstadt آلمان در میان می‌گذارند.

در فصل آخر Wuyts بر سه موضوع مهم تمرکز می‌کند: منظرهای رقابتی درباره چرایی نفع شرکت‌ها از تنوع سبد محصول؛ چگونه تفاوت‌ها میان شرکت‌ها در تعهد منابع مدیریتی‌شان به مدیریت سبد محصول و تفاوت در استراتژی‌های داخلیR&D  می‌تواند به توضیح چرایی انتفاع بیشتر برخی شرکت‌ها از تنوع سبد محصول توضیح دهد؛ و این که چرا پیشرفت‌های تکنولوژیک مانند ظهور نانوتکنولوژی و پیشرفت‌های نهادی مانند اصلاحات مراقبت سلامت، همکاری و ائتلاف سبد محصول‌ها در صنعت دارویی را در ذاتِ خود تغییر می‌دهد.

مدیریت فرایندهای نوآوری و سبد محصول همراه با شیوه‌های نوین همکاری میان شرکت‌های بزرگ دارویی و شرکت‌های کوچک دانش‌بنیان یا استارت‌آپ‌ها به موفقیت‌های بزرگ در عرصه تحقیق و توسعه دارو و صنعت دارویی منجر شده است. توسعه و تولید واکسن‌های کرونا همچون فایزر-بیون‌تک و آکسفورد-آسترازنکا از آخرین نمونه‌های این موفقیت‌هاست که افق‌های جدیدی را برای دستیابی به درمان‌های جدید مانند واکسن‌های سرطان گشوده است. اگرچه در کشور ما ایران، به دلایل متعدد اقتصادی و سیاسی، شرایط و روندهای دیگر کشورها در بازار دارویی جهان حاکم نیست، اما شناخت مدل‌های رایج مدیریت نوآوری و توسعه محصول در صنعت دارویی دنیا می‌تواند دریچه‌ای به روی تصمیم‌گیران، مدیران صنایع دارویی و نهادهای نظارتی و دیگر علاقمندان برای فهم دلایل و چرایی پیشرفت این صنعت در جهان، در مقایسه با ایران بگشاید. علاوه بر این، دلایل ضعف‌های نوآوری و تفاوت‌های شرایط بازار دارویی ایران را روشن کند. همچنین، با فرض تغییر سیاست‌ها و راهبردهای صنعت داروی ایران در آینده، شناخت و فهم کافی از صنعت و بازار جهانی دارو برای ورود به این حوزه و کامیابی در آن ضروری است.

این کتاب که برگردان بخشی از کتاب «نوآوری و بازاریابی در صنعت دارو» ار انتشارات اشپرینگر است، تلاشی برای آشنایی جامعه پژوهشگران دانشگاهی و مدیران صنعت دارویی در ایران با شرایط و روندهای توسعه و نوآوری محصول در صنعت دارویی جهانی به شمار می‌آید. امید است مطالعه این یافته‌ها، زمینه را برای مطالعات و پژوهش‌های کاربردی بیشتر برای تحلیل و مقایسه وضعیت نوآوری در صنعت داروی ایران با جهان، چالش‌ها و فرصت‌های نوآوری دارویی در ایران، تأثیر نوآوری بر بازار دارویی ایران و توانمندی‌های صادراتی صنعت و نقش مراکز تحقیقاتی و دانشگاه‌ها بر گسترش نوآوری در صنعت دارویی فراهم کند. بدون تردید، نتایج این پژوهش‌ها می‌تواند منبع مناسبی برای تصمیم‌گیری سیاستگذاران، مدیران و صنعتگران باشد.

[1] Grassroots innovation

[2] bottom-up