شرایط جذب و اشتغال نیروی کار خارجی در ترکیه
سیاست مهاجرت نیروی کار کشورها منحصر به فرد و متفاوت است و بر اساس ساختار تولید و اقتصاد هر کشور فرق می‌کند. بر همین اساس کشورها برای جذب نیروی کار سهمیۀ مشخص اعلام می‌کنند. سیستم ترکیه متفاوت و خاص است. در کشور ترکیه مجوزِ کار مختص یک فرد مشخص و برای دوره محدود است. به‌عنوان مثال، یک تبعه خارجی که در یک شرکت شروع به کار می‌کند، تا زمانی‌که مهلت کار در آن شرکت به پایان نرسیده باشد، نمی‌تواند در شرکت دیگر مشغول به کار شود.
به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی دیپلماسی اقتصادی، ترکیه از سال 1960 تاکنون به خارج از کشور نیروی کار اعزام می‌کند. در آلمان 3.5 میلیون تبعه ترک در چارچوب قرارداد منعقده در سال 1961 مشغول به کار هستند. در سال 2016 قانون نیروی کار خارجی درباره مهاجرت، نیروی کار و مجوزکار وضع شد. بر همین اساس، اداره کل نیروی کار بین‌المللی تشکیل شد که یکی از بخش‌های مهم این وزارتخانه است. در فوریه 2022 نیز یک بخشنامه درباره نحوه اجرای این قانون تهیه شد.
برخی از کشورها انتخابی عمل می‌کنند و سهمیه را مشخص می‌کنند و بعضی‌ها هم بر اساس مراجعات اتباع خارجی عمل می‌کنند. در ترکیه مورد دوم اجرا می‌شود. سیاست ترکیه بر این است که بر اساس نیاز بخش‌های مختلف به نیروی کار خارجی، تصمیم گرفته و بعد محل کار و کیفیت کارِ نیروی کار بررسی شود. هر دو طرفِ کارفرما و نیروی کار باید استانداردهای لازم را داشته باشند. در مورد دستمزد نیز هر دو طرف باید حائز استاندارد لازم باشند.
هم افرادی در ترکیه اقامت دائم دارند و هم کسانی که بصورت غیر دائم هستند، حداقل باید 6 ماه در ترکیه زندگی کرده باشند، تا بتوانند جواز کار بگیرند. کسانی‌هم که از سوی کنسولگری‌های ترکیه در خارج از کشور ویزای کار دریافت می‌کنند، باید پس از بررسی، جواز کار دریافت کنند. یک سیستم آنلاینِ مراجعه به کار برای اتباع خارجی وجود دارد که با 20 بخش در ارتباط است و افراد می‌توانند به آن مراجعه کنند.
کسی‌که مجوز کار می‌گیرد، حتما باید طبق قانون، مثل اتباع داخلی بیمه شود و بر اساس دستمزد، سهم بیمه‌اش پرداخت شود. این موضوع حتما پیگیری می‌شود. در ترکیه سیستم تأمین اجتماعی متفاوتی برای کارگران داخلی یا خارجی وجود ندارد. حق بیمه، سنوات خدمت و سایر مزایا به یک شکل است. تنها تفاوتش این است که اگر کارگر خارجی دوره کارش تمام شده یا مجوز کارش باطل شده باشد، باید ظرف 10 روز کشور را ترک کند.
یک یادداشت تفاهم تأمین اجتماعی در 10 جولای 2022 در سفر آقای اردوغان به تهران با طرف ایرانی امضاء و در پارلمان دو کشور تأئید شد. در سایه این قرارداد بیمه هر کارگر در کشور مقابل نیز مورد قبول است. یعنی بازنشستگی و سنوات خدمت در دو کشور پذیرفته می‌شود. این حقی است که از سوی سازمان بین‌المللی کار داده شده و کشورها می‌توانند با امضای این قرارداد بین خودشان، آن را اجرا کنند.
در مورد حداقل دستمزد، هیچ یک از نیروهای کار در ترکیه اعم از ترک و یا تبعه خارجیِ دارای مجوز کار، نمی‌توانند کمتر از حداقل دستمزد بگیرند. میزان دستمزد برخی از مشاغل نیز مشخص است مثل پزشکان. در مورد قرارداد کار، اگر یک کارگر خارجی بخواهد مجوز بگیرد باید قرارداد کارش را به وزارت کار بیاورد تا تأیید شود. چنانچه قرارداد در چارچوب فرمت استاندارد باشد و دستمزد هم بر اساس معیار قانونی باشد، متن ترکیه‌ایِ قرارداد از سوی وزارت کار تأیید شده و ملاک می‌باشد. سنوات خدمت نیروی کار خارجی در ترکیه، تصویر مجوز کار و برگه‌های بیمه اجتماعی، به شکل کد اینترنتی به کارگران داده می‌شود . بدین ترتیب سابقه خدمت آنها در سایر کشورها نیز قابل استناد است.
قبل از جذب نیروی کار خارجی، ابتدا شمار بیکاران در کشور، تخصص، زبان، درآمد شرکت و توان پرداخت حقوق در نظر گرفته می‌شود، تا حقی از کارگر خارجی و یا داخلی تضییع نشود. باید بررسی شود آیا حتما به وجود آن کارگر در ترکیه نیاز هست یا خیر؟ چون ترکیه جمعیت جوان زیادی دارد و به اشتغال فراوان نیاز دارد. به کارگماردن نیروی خارجی در برخی مشاغل،مثل دندانپزشک یا وکیل دادگستری، ممنوع است.
از طریق وبسایت‌های زیر می‌توان به اطلاعات دقیق در مورد نحوه جذب نیروی کار، شرایط، مزایا، نمونه قراردادهای کار و … در ترکیه دسترسی پیدا کرد:
https://www.csgb.gov.tr/uigm/belgeler/is-sozlesmesi/
https://www.csgb.gov.tr/uigm/calisma-izni/calisma-izni-degerlendirme-kriterleri/
https://www.csgb.gov.tr/uigm/calisma-izni/basvuru-kilavuzlari/
منبع: MFA
