صنعت دامپروری در جمهوری ارمنستان
کشاورزی و دامپروری از مهم ترین بخش های اقتصاد ارمنستان محسوب می شود. ارمنستان از اولین کشورهایی بود که پس از فروپاشی شوروی زمین را خصوصی سازی کرد. سرمایه گذاری‌های بخش خصوصی و سازمان‌های بین المللی صنعت فرآوری محصولات کشاورزی را بهبود بخشیده است. این صنعت هنوز در حال تطبیق با اقتصاد بازاری است و تلاش های دولت بر بهبود کارایی، رقابت پذیری محصولات و تنوع تولید متمرکز می‌باشد.
به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی دیپلماسی اقتصادی، برخی از شرکت‌های داخلی ارمنستان هم در بازارهای داخلی و هم در بازارهای بین‌المللی مواد غذایی رقابت می‌کنند و برای افزایش تولید سرمایه‌گذاری می‌کنند. افزایش تقاضا از بازارهای خارجی برای محصولات کشاورزی ارمنستان، انگیزه ای برای کشاورزان محلی برای بهبود کارایی عملیات خود و افزایش تولید برای جلب رضایت سایر بازارها ایجاد می‌کند.
کشاورزی یکی از بخش های کلیدی اقتصاد کشور است که 4.10 درصد از تولید ناخالص داخلی (داده‌های سال 2022) را تامین می‌کند. حدود 317000 واحد کشاورزی 2 .94 درصد از تولید ناخالص کشاورزی را تامین می‌کنند که به هر کدام به طور متوسط 48 .1 هکتار زمین اختصاص یافته است. 8 .21 درصد از شاغلان در جمهوری ارمنستان در بخش کشاورزی فعال هستند.
کشاورزی به عنوان سنگ بنای حیاتی اقتصاد ارمنستان عمل کرده و تأثیر قابل توجهی بر تولید ناخالص داخلی ملی دارد و بیش از یک سوم نیروی کار این کشور را به کار می‌گیرد. بخش کشاورزی با توزیع تقریباً مساوی بین باغبانی و دامپروری شکل گرفته است، به طوری که باغبانی 51٪ و دامپروری 49٪ از فعالیت های کشاورزی ارمنستان را تشکیل می دهد. محیط حاصلخیز و آب و هوای مساعد این کشور شرایط مفیدی را برای رشد کشاورزی ایجاد می‌کند و کشت انواع محصولات زراعی و دامپروری را تسهیل می‌کند.
با وجود پتانسیل رشد اسمی در بخش کشاورزی، چندین عامل محدود کننده وجود دارد. بیش از 317000 مزرعه با میانگین زمین داری 4 .1 هکتار برای هر خانوار در حال بهره برداری است. زمین‌های نسبتاً کوچک امکان یک سیستم تولید کارآمد و متنوع را که هم محصولات کشاورزی و هم دام را شامل شود، فراهم نمی‌کنند. میزان تخریب خاک نیز یک مشکل قابل توجه است. اگرچه تقریباً 70 درصد از خاک ارمنستان به عنوان زمین‌های کشاورزی طبقه بندی می‌شود، زمین‌های قابل کشت تنها 15 درصد از کل قلمرو را تشکیل می دهد.
بخش دام نیز با چالش های جدی مانند مدیریت ناپایدار مراتع و بهره برداری کم، بیماری‌های پایدار دام، محدودیت های فرآوری و بازاریابی و کاهش بهره وری مواجه است. به دلیل بهره وری پایین در بخش دام و عرضه غیرقابل اطمینان گوشت و شیر، در حال حاضر گوشت وارداتی نیمی از مصرف ملی گوشت را تشکیل می دهد. همچنین نوسانات قابل توجهی در عرضه محصولات لبنی وجود دارد، به طوری که بیشتر شیر در ماه‌های تابستان تولید می‌شود و تقریباً در زمستان و بهار هیچ میزان تولید نمی‌شود. این چالش ها ظرفیت ارمنستان برای بهره برداری از فرصت های ناشی از افزایش تقاضای داخلی و خارجی را محدود می‌کند.
پرورش دام یکی از اجزای اصلی بخش کشاورزی ارمنستان است. در سال‌های اخیر، تقریباً 40 درصد از تولید ناخالص کشاورزی کشور از طریق پرورش دام تأمین می‌شود. تقریباً تمام گله‌های گاو پرورش یافته در ارمنستان از نژادهای قفقازی قهوه‌ای (Brown Caucasians) هستند که به خوبی با شرایط آب و هوایی محلی سازگار می‌باشند. گونه‌های هلشتاین، براون سوئیس، سیمنتال و سیاه (Holstein, Brown Swiss, Simmental, and Black) نیز در ارمنستان پرورش داده می‌شوند. سالانه حدود 18 هزار تن گوشت گوسفندی در ارمنستان تولید می‌شود. ارمنستان ظرفیت صادرات سالانه 180 تا 200 هزار راس گوسفند را دارد. مزارع پرورش خوک تجاری سالانه تا 18 هزار تن گوشت خوک با وزن زنده تولید می‌کنند. تولید طیور سالانه نزدیک به 700 میلیون تخم مرغ و هشت هزار تن گوشت طیور رسیده است.
ارمنستان شرایط آب و هوایی مطلوبی برای پرورش ماهی تجاری در تمام طول سال دارد. تقریباً 14 هزار تن ماهی تجاری که بیشتر آن قزل آلا است، هر ساله در بیش از 200 واحد پرورش ماهی در سراسر کشور پرورش می یابد. واحدهای ماهی تجاری مصرف کنندگان آب قابل توجهی هستند و ممکن است فرصت هایی برای این بخش وجود داشته باشد تا فناوری‌های آب و انرژی کارآمدتری را اتخاذ کند.
اطلاعات جزئی تر:
جمعیت دامی ارمنستان عمدتاً شامل مرغ، گاو، گوسفند و زنبور عسل است.
تعداد گاوها بین سال‌های 2007 تا 2020 از 570000 تا 700000 راس در نوسان بوده است. بر اساس داده‌های سال 2020، ارمنستان حدود 580.000 راس گاو داشته است و مناسب ترین مناطق دامپروری گغارگونیک (97.000)، شیراک (87.000)، لوری (73.000) و آراگاتسوتن (68.000) بوده اند. 82 درصد از مزارع خانوادگی کمتر از 9 گاو دارند. 17 درصد بین 10 تا 49 گاو دارند و 1 درصد بیش از 50 راس دارند.
طی 13 سال گذشته، تعداد خوک در ارمنستان به شدت بین حداقل 86.700 تا حداکثر 223.300 در سال 2020 در نوسان بوده است. خوک ها به طور نسبی در مناطق ارمنستان پراکنده شده اند، مناسب ترین مناطق آرماویر با 29.400 حیوان و لری 15.300 حیوان، می‌باشند.
جمعیت گوسفند و بز ارمنستان (مجموعا) در دهه گذشته بین حداقل 511.000 تا حداکثر 778.000 در نوسان بوده است. ارمنستان در سال 2020 دارای 662.500 گوسفند بوده است. مناسب ترین مناطق برای پرورش گوسفند عبارتند از: آرماویر (114.000)، سیونیک (108.300)، آراگاتسوتن (91.400)، گغارگونیک (91.000) و آرارات (87.900).
جمعیت طیور ارمنستان بین 2.65 میلیون در سال 1993 و 4.74 میلیون در سال 2004 در نوسان بوده است. تا سال 2020، جمعیت طیور ارمنستان به 4.57 میلیون رسیده است. مناطق با بیشترین تعداد عبارتند از: آرماویر (25 .1 میلیون)، کوتایک (930.000) و آراگاتسوتن (568.000). حدود 54 درصد از طیور ارمنستان در مقایسه یا مزارع خانوادگی، توسط سازمان‌های تجاری پرورش می یابد.
ارمنستان تا سال 2018 دارای 236.000 کندو بوده است. در دوره پس از فروپاشی شوروی، این تعداد بین 46.000 تا 245.000 در نوسان بوده است. بر اساس سرشماری کشاورزی سال 2014، ارمنستان دارای 164.039 کندوی زنبور عسل بود که مناسب ترین مناطق زنبورداری سیونیک با (19%)، گغارگونیک (15%) و وایوتسدزور با (11%) بودند.
محصولات حیوانی
تولید تخم مرغ ارمنستان از 463.7 میلیون در سال 2006 به 720.6 میلیون در سال 2019 افزایش یافته است. بیش از نیمی از کل تولید از سه استان آرماویر (24٪)، کوتایک (19٪) و آراگاتسوتن (11٪) بوده است.
در دهه گذشته تولید شیر بین 600.000 تن تا 760.000 تن در سال 2017 در نوسان بوده است. ارمنستان در سال 2018، 48.000 تن شیر گوسفند و 4.000 تن شیر بز تولید کرده است.
تا سال 2020، کل تولید شیر به 667.900 تن رسیده است. مناطق برتر تولید شیر عبارتند از: گغارگونیک (18 درصد)، شیراک (15 درصد)، لری (12 درصد) و آراگاتسوتن (12 درصد). ارمنستان در سال 2014، 18.320 تن پنیر و 1.093 تن کره تولید کرد.
در سال 2018، این کشور 68.800 تن گوشت گاو، 16.300 تن گوشت خوک، 12.300 تن گوشت مرغ (طیور) و 10.800 تن گوشت گوسفند تولید کرده است.
مقاصد صادراتی و منابع وارداتی محصولات بر اساس دسته بندی گروهی (محصولات غذایی، سبزیجات) برای سال 2021 در تارنمای زیر موجود می‌باشد.
https://wits.worldbank.org/CountryProfile/en/Country/ARM/Year/2021/TradeFlow/Import/Partner/all/Product/Total
https://wits.worldbank.org/CountryProfile/en/Country/ARM/Year/2021/TradeFlow/Export/Partner/all/Product/16-24_FoodProd
چندین بخش کلیدی از قوانین کشاورزی و غذایی عبارتند از: قانون امنیت مواد غذایی، قانون دامپزشکی، قانون تغذیه حیوانات، قانون اقدامات بهداشتی گیاهی، قانون تجارت و خدمات، قانون تضمین ایمنی بهداشتی و اپیدمیولوژیک جمعیت، قانون تضمین یکسانی معیارهای اندازه گیری‌ها، قانون حمایت از حقوق مصرف کننده، قانون استانداردسازی و قانون ارزیابی انطباق. همچنین قانون کشاورزی ارگانیک بر اساس دستورالعمل های Codex Aliment Arius و مقررات اتحادیه اروپا و الزاماتی که برای برچسب زدن محصولات ارگانیک تعیین شده است.
چندین نهاد دولتی در قبال مسائل کشاورزی و مرتبط با آن مسئولیت دارند. وزارت اقتصاد مسئولیت اصلی مسائل مربوط به سیاست گذاری در رابطه با کشاورزی را بر عهده دارد. سایر نهادهای کلیدی عبارتند از: سرویس دولتی امنیت مواد غذایی، بازرسان دامپزشکی، بهداشت گیاهی، بازرسان ایمنی مواد غذایی، سازمان ملی استاندارد و مترولوژی زیر نظر وزارت اقتصاد و بازرسی بهداشت دولتی زیر نظر وزارت بهداشت.
طیف متنوعی از مشوق های مالیاتی و گمرکی برای تقویت سرمایه گذاری و تحریک رشد کسب و کار دارد.
معافیت مالیاتی برای فعالیت در مناطق مرزی و سایر جوامع
به منظور ارتقای فعالیت های اقتصادی در جوامع مرزی، طیف وسیعی از معافیت های مالیاتی در دسترس است. این شامل معافیت از مالیات بر ارزش افزوده (VAT)، مالیات بر سود و مالیات بر درآمد است. علاوه بر این، برای پروژه‌های سرمایه گذاری بیش از 2 میلیارد درام (تقریباً 5 میلیون دلار)، در محدوده عملیات در جامعه دیلیجان و مناطق مجاور استان تاووش ارمنستان، معافیت های تکمیلی از مالیات بر ارزش افزوده و مالیات بر سود وجود دارد.
معافیت گمرکی برای واردات برخی کالاها و تجهیزات
برای تشویق پروژه‌های سرمایه‌گذاری صادرات محور، دولت ارمنستان معافیت گمرکی را برای واردات تجهیزات و مواد خام از کشورهای غیر از اتحادیه اقتصادی اوراسیا در چارچوب پروژه‌های سرمایه‌گذاری صادرات محور ارائه می‌کند. علاوه بر این، 0٪ مالیات بر ارزش افزوده (VAT) برای اکثر تجهیزات تولید و مواد خام وارد شده برای پردازش بیشتر اعمال می‌شود.
برای بررسی فهرست جامع مشوق های مالیاتی و گمرکی، می توانید راهنمای سرمایه گذاری کشور ارمنستان را در نمایه زیر مشاهده کنید.
مشوق های مالی برای کشاورزی
تامین مالی و تامین مالی مشترک با شرایط ترجیحی برای طرح‌های زیر:
احداث تأسیسات دام هوشمند کوچک و متوسط
ساخت گلخانه‌های کوچک و متوسط
اجاره ماشین آلات و تجهیزات کشاورزی
ایجاد باغات فشرده
اجاره تجهیزات کشاورزی و غذایی
اطلاعات تکمیلی در کتابچه سرمایه گذاری در کشاورزی ارمنستان 2023 موجود می‌باشد.
منابع:
https://mineconomy.am/page/1326
https://enterprisearmenia.am/business-opportunities/sector/agriculture/
https://www.trade.gov/country-commercial-guides/armenia-agriculture
https://oec.world/en/profile/country/arm?yearlyTradeFlowSelector=flow1&tradeScaleSelector1=tradeScale0
https://www.trade.gov/country-commercial-guides/armenia-agriculture
https://mineconomy.am/page/1327
https://wits.worldbank.org/CountryProfile/en/Country/ARM/Year/2021/TradeFlow/Import/Partner/all/Product/06-15_Vegetable
https://wits.worldbank.org/CountryProfile/en/Country/ARM/Year/2021/TradeFlow/Export/Partner/all/Product/16-24_FoodProd
https://evnreport.com/magazine-issues/agriculture-in-armenia-an-overview/
https://enterprisearmenia.am/business-opportunities/incentives/tax-and-customs-incentives/
https://enterprisearmenia.am/business-opportunities/incentives/financial-incentives-for-agriculture-and-industry/
منبع: MFA
